Astronomia
(gr. ἀστρονομία astronomía) – nauka przyrodnicza zajmująca się badaniem ciał niebieskich (np. gwiazd, planet, komet, mgławic, gromad i galaktyk) oraz zjawisk, które zachodzą poza Ziemią, jak również tych, które oddziałują w jej atmosferze, wnętrzu lub na powierzchni, a są pochodzenia pozaplanetarnego (np. neutrina, wtórne promieniowanie kosmiczne). Skoncentrowana jest na fizyce, chemii, meteorologii i ruchu ciał niebieskich, zajmuje się także powstaniem i rozwojem (ewolucją) Wszechświata. Astronomia jest jedną z najstarszych nauk[1]. Kultury prehistoryczne pozostawiły astronomiczne artefakty, takie jak egipskie piramidy, czy Stonehenge. Cywilizacje, takie jak: Babilończycy, Grecy, Chińczycy, Hindusi i Majowie wykonywali metodyczne obserwacje nocnego nieba. Jednakże dopiero wynalezienie teleskopu sprawiło, że astronomia była w stanie przekształcić się w nowoczesną naukę. Historycznie w astronomię włączano tak różne dyscypliny, jak astrometria, astronawigacja, astronomia obserwacyjna, tworzenie kalendarzy, a nawet astrologia. Obecnie pojęcie profesjonalnej astronomii jest niemal tożsame z pojęciem astrofizyki. W XX wieku w dziedzinie astronomii nastąpił podział na oddziały obserwacyjne i teoretyczne. Astronomia obserwacyjna koncentruje się na pozyskiwaniu danych z obserwacji ciał niebieskich, które są następnie analizowane przy użyciu podstawowych zasad fizyki. Astronomia teoretyczna jest zorientowana na rozwój przy pomocy komputerów i modeli analitycznych do opisu zjawisk i obiektów astronomicznych. Te dwie dziedziny wzajemnie się uzupełniają, astronomia teoretyczna stara się wyjaśnić wyniki obserwacji, a dane obserwacyjne służą do weryfikacji modeli teoretycznych. Astronomowie-amatorzy przyczynili się do wielu ważnych odkryć astronomicznych, a astronomia jest jedną z niewielu nauk, gdzie amatorzy mogą nadal odgrywać aktywną rolę, zwłaszcza w dziedzinie odkrywania i obserwacji zjawisk przejściowych. Astronomii nie należy mylić z astrologią, która jest pseudonaukowym systemem przekonań utrzymującym, że sprawy ludzkie są skorelowane z pozycjami ciał niebieskich. Mimo że obie dziedziny mają wspólne pochodzenie i część metod (np. wykorzystywanie efemeryd), są to odrębne pojęcia. Historia Starożytność W starożytności Grecy dzielili się na wiele plemion, wśród których wyróżnia się kilka podstawowych grup: plemiona północno-zachodnie, do których zaliczali się Dorowie, następnie Jonowie i Achajowie (w tym Arkadyjczycy, Eolowie, Tessalowie, Beoci i Grecy z Cypru). Prawdopodobnie w czasie inwazji Dorów skolonizowali wybrzeże Azji Mniejszej, wywierając od tego czasu znaczny wpływ na kulturę innych ludów tego półwyspu. W VII i VI w. p.n.e. skolonizowali znaczną część basenu Morza Śródziemnego i Czarnego, przede wszystkim Sycylię i południową Italię. Od czasu podbojów Aleksandra Wielkiego rozprzestrzenili się na Bliskim Wschodzie, w licznych miastach między Egiptem (Aleksandria) a Baktrią. Grecy dzięki morskim podróżom i kolonizacji zetknęli się z cywilizacjami Wschodu, od których przejęli wiele osiągnięć. Po wojnach perskich ich stosunek do innych ludów uległ zmianie. Zaczęli uważać ich za barbarzyńców - ludzi niższego rzędu. Czasy nowożytne Obecnie Grecy skupiają się w przeważającej większości na terenie Grecji, gdzie są narodem państwowym i dominującą grupą etniczną. Poza Grecją rdzenną, zadomowioną ludnością są grupy Greków na Bliskim Wschodzie, w graniczącej z Grecją południowej części Albanii (Epir Północny) i w południowych Włoszech (Italogrecy). Oprócz tego, w wyniku intensywnej emigracji z Grecji i z obecnej Turcji, w czasach nowożytnych, liczne kolonie greckich emigrantów żyją w wielkich miastach Europy Zachodniej, Ameryki Północnej i Australii. Kilkaset tysięcy Pontów – chrześcijan greckiego pochodzenia (starogreckie: Eyxinos Pontos – Morze Czarne, oraz Pont – dawna grecka kraina w obecnej Turcji), ciągle jeszcze zamieszkuje Ukrainę, Rosję, Gruzję i Armenię. Ich językiem ojczystym jest rosyjski, lecz utrzymują więź także z Grecją. Z tej grupy pochodzą m.in. Jelena Isinbajewa (18-krotna mistrzyni świata w skoku o tyczce) oraz jej rywalka Swietłana Fieofanowa. Ta druga nosi nawet nazwisko bizantyńskiej cesarzowej Teofano. 15 040 radzieckich Greków i pewna liczba obywateli greckich została wysiedlona z Krymu w końcu czerwca 1944, wraz z Bułgarami i Ormianami. Kilkaset tysięcy muzułmanów, z tureckich wybrzeży Morza Czarnego posługuje się w domu językiem pontyjskim, zbliżonym do starogreckiego. Według badaczy tureckich w prowincji Trabzon (Wschodnia Turcja, Pont) jest to aż 44% rodzin. Większa część spośród kilkusettysięcznej grupy obywateli Grecji, używających na co dzień także innych niż grecki języków (zwłaszcza rosyjskiego, lokalnego południowo-słowiańskiego lub arumuńskiego), uważa się za naturalną część narodu Greków.